MANION gan Glyn Evans
MAE'N rhyfedd fel ag y mae'r pethau sy'n ein gwneud i chwerthin yn newid. Dyma, er enghraifft, jôc (neu 'Difyrion' fel y'u gelwid) a gyhoeddwyd yn hanner olaf y ganrif ddiwethaf:
- "Nac anghofiwch letygarwch, oblegid trwy hynny y lletyodd rhai angelion yn
ddiarwybod,"
meddai crwydryn o bregethwr wrth ryw hen wraig a wrthodasai iddo orphwys ac ymgeledd
yn ei thŷ. "Waeth i chi heb fod mor hyf ar yr Ysgrythyr," meddai hithau, mewn atebiad,"
a gwneuthur honiadau mawrion; nid ddaethai yr un angel heibio a chilfochiad fawr o fyglys yn ei safn."
Ni orfodir rhywun i chwerthin o'i hochr hi rywsut.
***
MAE PAWB o'r bron yn gwybod y dywediad, "Beibl i bawb o bobl y byd" a llawer ohonom wedi ei ddefnyddio heb feddwl eilwaith o ble daeth na phwy a'i lluniodd.
Ymddengys mai llinell o englyn yw'r dywediad a gyhoeddwyd yn y Drysorfa ym 1809. Yr awdur ydoedd Robert Williams, Pandy Isaf, Y Bala a gladdwyd ym mynwent Llanfor ym 1815 yn 71 oed.
Dyma'r englyn:
- Llyfr doeth yn gyfoeth i gyd - wych lwyddiant
A chleddyf yr ysbryd,
A gair Duw Nef yw hefyd,
Beibl i bawb o bobl y byd.
Yn ddiddorol dywedir bod yr un llinell i'w gweld yn awdl fuddugol Eisteddfod Wrecsam 1820, Sior y Trydydd, gan Fardd Nantglyn:
- Carai anion caer wynfyd
Beibl i bawb o bobl y byd,
I'r byd gael gwir wybodaeth
O deg Nêr, y Duw a'i gwnaeth.